Köpekler, insanların ve gelişmiş elektronik cihazların altından kalkamayacağı işleri başarırlar...
Köpekler en küçük oranlardaki kokuları dahi güçlük çekmeden tespit edebilirler. Köpeklerin diğer birçok canlı türünden ve insanlardan çok üstün nitelikli koku alma yeteneklerinin özellikleri nelerdir?
İnsanlar ile köpeklerin burunlarını kullanım amaçları çok farklıdır. Köpekler koku alma organlarını yiyecek aramak, avlanmak, kendi aralarında haberleşmek, yön bulmak, eşlerinin, yavrularının yerini belirlemek için kullanırlar. Yüce Rabbimiz bu canlıları yaşamaları için gerekli sistemlerle birlikte yarattığını bir ayette şöyle bildirir:
“Göklerde ve yerde bulunanlar O’nundur; hepsi O’na ‘gönülden boyun eğmiş’ bulunuyorlar.” (Rum Suresi, 26)
Köpeklerin Yaşamını Kokular Yönlendirir
Allah’ın köpeklere bahşettiği en dikkat çekici özelliklerden biri koklama duyusudur. Tüm köpekler yaşamları boyunca birbirini bastıran, karışan ve sürekli olarak değişen koku izlerini takip eder ve herşeyi koklarlar. Köpekler birbirine karışan iyi ve kötü kokular içinde insanın dikkatini bile çekmeyen kokuları birbirinden mükemmel biçimde ayırt edebilirler. Nitekim sokakta yürüyen bir insan ile yanında gezdirdiği köpeğinin algıladıkları kokular aynı değildir. Köpek, sahibinin farkına varmadığı kokulardan bulunduğu ortam ile ilgili çok detaylı bilgi edinir. Diğer köpeklerin bıraktıkları kokuları ve çevredeki insanların kendilerine özgü kokularını tahlil ederek onlar hakkında bilgi toplar. Bu canlı koklama yeteneğiyle çevresi ile çok fazla iletişim kurar, bilgi sağlar ve havadaki en küçük oranlardaki kokuları dahi güçlük çekmeden tespit eder. Çünkü;
Köpeklerin koku duyarlılığı insanlardan çok yüksektir:
Bazı köpek türlerinin koku duyarlılığı insanlardakinin bir milyon katıdır. Nitekim insan burnunda toplam 5 santimetrekare olan koku bölgesinin büyüklüğü, köpeklerde 150 santimetrekareye kadar çıkmaktadır.
Köpeklerin burunlarındaki koku hücrelerinin sayısı insanlardan kat kat fazladır:
Köpeğin beynindeki koklama işlevini üstlenen hücreler insanlardan 40 kat daha fazla sayıdadır. Örneğin bir tilki teriyerinde 147 milyon, bir Alman çoban köpeğinde 225 milyon koku alıcı hücre bulunur. Koku alma duyusu kuvvetli bir köpek türü olan “bloodhound” koku duyusunu kullanarak hiçbir belirtinin görülmediği bölgelerde iz sürebilir, dört günlük bir izi takip edebilir ve bir insanın izini 80 kilometreden daha uzak bir mesafeden sürebilir.
Köpeklerin Güçlü Koku Almasını Kolaylaştıran Diğer Etkenler
Rabbimiz köpeklerin burunlarını kokulara karşı çok hassas olarak yaratmıştır.
Köpeklerin burunlarının yapısı koku almalarını kolaylaştırır:
Allah köpeklerin burunlarındaki koklama bölgesinin dokularının katlanması ve kıvrılmasıyla hem kokunun algılanmasını kolaylaştırmış, hem de bu işi yapan alanı genişletmiştir. Koku hücreleri çok daha yoğun bir örgü ile bir araya getirilmiş, santimetrekareye çok daha fazla hücre yerleştirilmiştir.
Köpeklerinin burunlarının nemli olması koku almayı kolaylaştırır:
Köpeğin burnu, Allah’ın yarattığı özel hücrelerin salgıladığı nem nedeniyle devamlı olarak ıslaktır. Koku molekülleri nem şeklindeki salgıya gelir, burada çözünür ve koku algılayan hücrelerle temasa geçerek, kokunun algılanmasını sağlar.
Köpeklerin nefes alma teknikleri kokuyu algılamalarını güçlendirir:
Köpeklerde nefes yolu ağzın gerisinde, yemek ve nefes borusunun başladığı yerdedir. Ağzın damak kısmından etli bir kısım uzayarak nefes yolunu ikiye böler.Köpeklerin bu nefes yolu yapısı “Schlieren fotoğraflama tekniği” ile incelendiğinde soluk alıp verirken değişik bir yöntem kullandıkları ortaya çıkmıştır. Bir şey koklayan köpek nefes verirken burnunu oynatmakta, böylece hava yan taraftaki yarıklardan arkaya doğru gitmektedir. Bu özel yaratılış vesilesiyle köpeğin dışarıya verdiği hava, kokunun kaynağından farklı bir yöne akar. Böylece nefesteki hava ile kokunun karışması önlenir.
Burnun içinde bulunan vomeronasal organ koku algısını arttırır:
Varlığı az bilinen ikinci bir koku algısı, burnun içinde bulunan ve “vomeronasal organ” denen küçük doku tarafından algılanan “feromonlar”dır. Bu özel yapı, damak kemiğinin üstünde, burun boşluğunun tabanında, iki taraflı olarak yaratılmıştır. Üst kesici dişlerin hemen arkasında bulunan bir kanalla ağza bağlanır. Köpek “vomeronasal organa kokuyu iletmek için dilini hızlı ve tekrarlayan hareketlerle üst kesici dişlerin arkasına çarptırır. Bu şekilde kokuyu daha net olarak algılar.
Allah Köpeklerin Koku Alma Duyusunu Çok Hassas Olarak Yaratmıştır
Allah köpeklerin koku alma duyularını son derece duyarlı yarattığı için yeryüzündeki milyonlarca kokuya rağmen köpekler şaşırmazlar ve pek çok koku arasından aradıklarını rahatlıkla seçebilirler:
Herhangi bir köpek beş litre su içinde bir damla kanın varlığını fark edebilir.
Domuz, sığır, at, koyun, tavşan gibi hayvanlara ait kokuları aradaki büyük benzerliğe rağmen algılayabilir ve ayırt edebilir.
Birbirine ikizler kadar yakın olsalar da, insanların kokularını kolayca ayırt edebilir.
Çok güçlü koku salan maddelerle örtülmüş olsa bile bulmayı istediği şeyin koku izini sürebilir. Yapılan deneyler eğitimli bir köpeğin, kokarca kokusu püskürtülmüş eşyalar arasında kendisinden istenileni bulduğunu göstermiştir.
İz süren bir köpek peşine düştüğü canlının (insan ya da hayvan) bıraktığı koku izlerini takip eder. İzlenen kişi belirli bir noktada bisiklete binse bile köpek hiç duraksamadan onun kokusunu izlemeyi sürdürür. Toprak ya da çimen gibi kokuyu tutabilen materyaller üzerindeki koku izlerini saatler sonra bile takip edebilirler.
Köpekler kokular hakkında çok detaylı bilgiye sahip olurlar. Örneğin her bir gül yaprağının farklı kokusunu ayırt edebilirler: Bu farklı kokular köpeğe; çiçeğin farklı böcekler tarafından ziyaret edildiğini ve bu böceklerin diğer çiçeklerden aldıkları polen izlerini bıraktıklarını gösterir. Köpekler; çiçeğe dokunan insanların bireysel kokusunu almanın yanı sıra, takip ettikleri kişilerin bir ayak izinin kokusunun diğerinden, ufak da olsa farklı olduğunu bile tespit edebilirler.
Koku algıları köpeklere zaman hakkında bilgi verir. Bir köpek kokunun şiddeti arasındaki farkı analiz ederek aradan geçen süreyi tespit edebilir, takip ettikleri insanların veya başka nesnelerin oradan ne zaman geçtiklerini bile tahmin edebilir. Kokusu esintiyle gelen diğer köpeklerin, insanların ya da başka nesnelerin kokularını alarak ne kadar uzak mesafede olduklarını belirleyebilirler.
Şüphesiz köpeklerin sahip olduğu koku duyusunun hassasiyeti, Allah’ın yaratışındaki ihtişamı gözler önüne seren sayısız delilden birisidir. Allah bir ayetinde şöyle bildirmiştir:
“Göklerin ve yerin yaratılması ile onlarda her canlıdan türetip-yayması O’nun ayetlerindendir. Ve O, dileyeceği zaman onların hepsini toplamaya güç yetirendir.” (Şura Suresi, 29)
Köpekler, insanların ve gelişmiş elektronik cihazların altından kalkamayacağı işleri başarırlar. Uyuşturucu maddeleri, kaçak malları, kayıp insanları, patlayıcı maddeleri, gaz kaçaklarını, av hayvanlarını, suçluları, kazazedeleri, felakete uğramış kişileri bulmakta bu canlıların üstün özelliklerinden faydalanılır. Allah hayvanların yaratılışlarından ders alınması gerektiğini Kuran’da şöyle bildirilir:
“Sizin için hayvanlarda da elbette ibretler vardır…” (Nahl Suresi, 66)
“Gerçekten hayvanlarda da sizin için bir ders (ibret) vardır…”(Müminun Suresi, 21)
Tıp Alanında, Güvenlik Sektöründe ve Doğal Afetlerde Köpeklerin Üstün Koku Alma Özelliğinden Yararlanılır
Köpeklerin, özel bir eğitimle kanseri teşhis edebildikleri anlaşılmıştır. Yapılan araştırmalar, özel eğitimli köpeklerin 100 kanser vakasının 71’ini tespit ettiğini akciğer kanseri olmayan 400 kişiden 372’sinde de hastalığın olmadığını saptadıklarını göstermiştir. Nitekim akciğer kanseri hastalarının nefeslerinde muhtemelen farklı kimyasallar bulunduğu için hastalık daha başlangıç aşamasında olsa dahi köpekler gelişmiş koku alma duyuları ile hastalığı tespit etmektedirler. Köpeklerin deri, göğüs ve bağırsak kanserini de tespit ettikleri anlaşılmıştır.
Arama ve kurtarma çalışmalarında da köpeklerin koku alma özelliklerinden yararlanılır. Köpekler iz takibinde çoğunlukla vücut kokumuzu kullanarak bizleri bulur. Bizim duyamadığımız bu koku, ölü hücrelerimiz tarafından çevreye yayılır ve köpekler tarafından çok net bir şekilde hissedilir. “Rafts” olarak bilinen bu hücreler, dakikada 40 bin adet ile kişinin kendine özgü olan kokusunu atmosfere taşır. Bu koku rüzgar ve diğer atmosfer olayları ile uzaklara taşınabilir ve dağılabilir. İşte köpekler yaşayan bir insanın kokusunu bu hücreler sayesinde bulur. Arama cihazlarının baygın haldeki yaralıların kalp atışlarını algılayamadığı durumlarda bu kişilerden yayılan koku köpeklerin enkaz altındaki yaralılara ulaşmalarını sağlar.
Patlayıcı arayan köpekler, patlayıcı maddelerin kokusunu, karışan başka kokulara rağmen kolayca ayırabilirler. Köpeğin hassas burnu patlayıcılarla, patlayıcı olmayan organik kokuları yüksek seçiciliği ve hassasiyeti ile kolayca ayırt eder. Patlayıcıyı bulmada eğiticisi ile uyum içinde olan, iyi eğitilmiş bir köpek kadar hassas başka bir cihaz yoktur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder